Doğu Ekspresi’nde Cinayet filminin yeni versiyonu, Kennet Branagh yorumuyla sinemalarımıza gelmek üzere. Hatta siz bu yazıyı okurken büyük ihtimalle de vizyonda olacaktır. Cinayet/polisiye romanlarının muhteşem yazarı Agatha Christie’nin elinden çıkma olan eser daha evvel birçok kez sinema ve TV dünyasına uyarlandı. Şu ana kadar en iyi uyarlamanın Sidney Lumet ustanın versiyonu olduğu da genelde kabul edilmektedir. Doğu Ekspresi’nin İstanbul yolculuğu sırasında yaşanan cinayet ve trende bulunan birbirinden farklı statüdeki insanların zanlı olduğu hikaye hem ilgi çekici hem de oldukça gerilimli. İzlerken merak unsurunun tavan yaptığı ve katili tahmin etme maratonuna dönüştüğü olaylar zincirinin başrolünde ise Dedektif Hercules Poirot var. Biz de bu ayki sayımızda bu filmden hareketle Poriot ve sinema – TV dünyasına mal olmuş ünlü dedektiflerin bazılarını hatırlayalım istedik. Elbette başlangıç Hercules Poirot.
Titiz Dedektif: Hercules Poirot
Agatha Christie’nin 30 küsür romanında ve daha çok sayıda kısa hikayesinde yer alan Poirot, kurgusal bir Belçikalı dedektiftir. Poirot diğer dedektiflerden farklı olarak düzen tutkunu bir karakterdir. Bu sayede de birçok davayı çözüme kavuşturur. Bunun yanı sıra ciddi, naif ve diksiyonu kuvvetli olan Poirot, acele etmeden yavaşça ilerleyerek cinayetleri çözmesini de bilir. En ince detaya kadar düşünür ve muhteşem hafızasıyla onları çabucak kurgular. Biraz ukala, itici ama yine de çekici bir yanı da olan dedektifin egoist tavrı da kendisine yardımcı olur. Sinema ve TV’de Poirot’yu Albert Finney, Ian Holm, Kennet Branagh, Alfred Molina ve David Suchet gibi ünlü oyuncular canlandırmıştır.
Komik ve Dahi: Sherlock Holmes
Artur Conan Doyle’un yarattığı Sherlock Holmes karakteri 1800’lü yılların sonunda ortaya çıkmıştır. Filmleri, kitapları, çizgi filmleri ve TV serileri olan Sherlock Holmes için en ünlü dedektif desek sanırım yanlış olmaz. Gazetede yayımlanan ilk dedektif öyküsü de ona aittir. Tümdengelim yöntemini muazzam uygular ve gözlem yeteneği harikadır. Sorular sorar, onları eldekilerle karşılaştırır ve kusursuz sonuca ulaşır. Bunun yanı sıra yaptığı deneyler ve ortaya çıkardığı verileri de araştırmalarında kullanır. Bu yönünü ise yazar Doyle’un Profesör Joseph Bell’den aldığı bilinmektedir. Kişisel özellikleri ise diğer dedektiflerden farklıdır. Eğlenceli, komik, ukala ve bazen fazla ciddiyetsiz olan Holmes, bu açıdan da yakınlık kurmayı başarıp olay çözümlemede bir bonus daha yaratır. Sherlock Holmes’un yüzlerce yayımlanan baskısı, onlarca filmi ve dizisi, hatta tiyatro oyuncu mevcuttur ve Holmes’e hayat veren aktör sayısı da bir hayli fazladır.
Zeki ve Dikkatli: Miss Marple
Agatha Christie’nin romanlarında en çok yer verdiği karakterlerden biri de amatör dedektif Miss Marple’dır. Yaşı ilerlemiş olmasına rağmen çok zeki ve bir o kadar da hızlı düşünebilen bir karakter olan Miss Marple, insan ve insan doğası hakkındaki bilgilerini de araştırmalarında fazlasıyla kullanır. Hitabeti kuvvetli olan dedektifimiz mantık çerçevesinde çok hızlı kurgulamalar yaparak sonuca ulaşır. Mimik ve jestleri ise asla renk vermeyen ölçüde ayarlıdır. Miss Marple, sıradan, yaşlı bir ev hanımı görüntüsünün altında müthiş bir zekaya sahip ve çevik bir dedektiftir. Sinemaya birçok kez konuk olan Miss Marple’ı Margaret Rutherford, Angela Lansbury, Helen Hayes, Joan Hickson, Geraldine McEwan ve Julia McKenzie gibi oyuncular canlandırmıştır.
Romantik ve Karizma: Philip Marlowe
Raymond Chandler’ın yarattığı Dedektif Marlowe, sert ve karizma görünümün altında oldukça romantik, naif ve ahlaki değerlere sahip çıkan bir karakterdir. İlk olarak 1939’da The Big Sleep romanında ortaya çıkan karakter daha sonra sinema dünyasına da birçok kez uğramıştır. Satranca ve pipoya düşkün olan Marlowe, en çok prensip sahibi olan ve onlara sıkı sıkıya bağlı dedektiflerden biridir. Bazı davalara bakmaz, arkadan iş çevirmez, üslubunu asla bozmaz, kendini her zaman ağırdan satar. Melankolik ve dürüst dedektif kalıplarını neredeyse ilk başlatan ve Humprey Bogart yorumuyla da bunu görsel olarak kalıplaştıran karakter de yine Marlowe’dan başkası değildir. Kendinden sonraki, edebiyat dışında özellikle Hollywood kara film türüne referans olmayı da başarmıştır. Humprey Bogarte, George Montgomery, James Garner, Robert Mitchum ve James Caan Marlowe’a hayat veren önemli aktörlerden bazılarıdır.
Asi ve Kavgacı: Mike Hammer
Ülkemizde Kemal Tahir çevirileriyle meşhur olan ve Frank Morrison Spillane’in kaleme aldığı Mike Hammer’ın maceralarının yaklaşık olarak 250 farklı versiyonunun yayınlandığı düşünülmektedir. Oldukça asi olan. Kavgacı yanıyla tanınan Hammer, zekası, öngörüsü ve pes etmeyen yapısıyla bilinir ama dedektifler arasında en “aksiyon” karakterde kendisidir. Hammer hikayelerinde olay örgüsü birbirine çok benzer ama Hammer her seferinde farklı bir yakalamış gösterir ama mutlaka bir kovalamaca, bir aksiyon okuyucuyu/izleyiciyi beklemektedir. Sinemada çok başarılı örnekleri bulunmayan, birkaç filmle sınırlı bulunan Mike Hammer maceralarının en meşhuru TV dünyasından çıkmıştır. Ülkemizde de yıllarca büyük ilgi gören Stacy Keach’in başrolünü üstlendiği “Mayk Hammer” bu anlamda en önemli yapımdır. Hatta Kemal Sunal, özel kanalların devreye girdiği yıllarda “Bay Kamber1 adlı bir re-make denemesinde bile bulunmuştur.ektif
En Komik Dedektif: Ace Ventura
Bu kadar ciddi ve karizma dedektif üzerine komedi türünde bir karaterden de bahsetmek gerek. Jim Carrey’nin en formda olduğu dönemlerde iki tane çektiği Hayvan Dedektifi Ace Ventura büyük ilgi görmüş ve izleyenleri kahkahalara boğmuştu. 1994 ve 1995 yıllarında peş peşe oynayan iki film, komedi türünün de iyileri arasında gösterilir. Daha sonra Ace Ventura karakterinin başka versiyonları ve başka mecralardaki sunumu da gerçekleşmiştir. Hayvansever olan, evinde çeşitli hayvanlarla yaşayan ve bazen onların yeminden bile yiyen, hayvan hakları savunucusu Ace Ventura, kaçırılan hayvanları bulmak konusunda da oldukça başarılıdır. Komik, sakar, eğlenceli, enerjik olan Ventura, komedi üzerinden izleyenlere hayvan sevgisi aşılamasıyla da önemli yer tutar.
Bizden Biri: Behzat Ç.
Edebiyat ve sinema tarihine dünya üzerinde etkisi olmuş isimlerden bahsettik. Kapanışı da bizden biriyle başkomiser Behzat’la yapalım. Türkiye TV tarihinin kimilerine göre en iyi işi olan Behzat Ç. Olay örgüsü, cinayetleri çözme biçimi, kadınları etkileyen karizması ve muhalif tavrıyla Tv tarihimize damga vurmuştur. 3 sezon dizi ve 2 sinema filmi bulunan Behzat Ç.’nin geri dönme ihtimali de her zaman dillendirilmektedir. Emrah Serbes’in eserlerinden ve kaleminden çıkan, Serdar Akar’ın ilk iki sezonunu yönettiği yapımın elbette en önemli kozu muhteşem performansıyla diziye damga vuran Erdal Beşikçioğlu’dur. Yan karakterlerin de etkili bir biçimde oluşturulduğu yapımın müzikleri de yayınlandığı dönem en çok dinlenenler arasına girmiştir. Bir Ankara Polisiyesi olan Behzat Ç. yerel normlar anlamında da büyük öneme sahiptir.
