Antalya bu sene 46. yılını kutluyor. Yıllar çabucak geçtiği için bizim tanıklığımız da her geçen gün artıyor… Festival bu yıl 10 – 17 Ekim tarihleri arasında yapılıyor ve yerli yapımlar daha fazla öne çıkarıyor. Bundan on sene evvel festivale katılacak Türk filmi bulunamazken, bu sene rekor seviyeye ulaşan bir katılım oldu. Seçici Kurul tam 43 film arasından, zorlanarak olduğunu tahmin ediyoruz, 16 film seçti… Bu seçim nasıl oldu tahmin etmek güç değil tabii… Kısa filmde 26, belgesel dalında ise 25 film yarışacak…
Başkanlığını Erden Kıral’ın yaptığı ulusal jüri; üç tanesi vizyon yüzü görmüş, dört tanesi festivallerde boy göstermiş, dokuz tanesi de taze taze festivale yetiştirilmiş filmler arasında zorlu bir mücadele verecekmiş gibi görünüyor. Filmlerin yarısı ilk film olma özelliği taşıdığından festivalde ayrıca ilk film dalında da bir birincilik veriliyor. Emre Şahin’in 40, Kutluğ Ataman’ın Aya Seyahat, Meriç Demiray’ın ilk filmi “Babam Büfe, İlksen Başarır’ın ilk filmi “Başka Dilde Aşk”, Onur Ünlü’nün yönettiği “Beş Şehir”, İnan Temelkuran’ın yönettiği “Bornova Bornova”, Murat Saraçoğlu’nun yönettiği “Deli Deli Olma”, Ümit Ünal’ın yönettiği “Gölgesizler”, Orhan Eskiköy ve Özgür Doğan’ın birlikte imza attıkları ilk filmleri “İki Dil Bir Bavul”, Yavuz Özkan’ın yönettiği “İlkbahar Sonbahar”, Mehmet Bahadır Er ve Maryna Gorbach’ın birlikte kamera arkasına geçtikleri ilk filmleri “Kara Köpekler Havlarken”, Zeki Demirkubuz’un yönettiği “Kıskanmak”, Reha Erdem’in yönettiği “Kosmos”, Miraz Bezar’ın ilk filmi “Min Dit”, Bahadır Karataş’ın ilk filmi “Usta” ve Mahmut Fazıl Coşkun’un ilk filmi “Uzak İhtimal” bu maratonun filmleri.
Uluslar arası uzun
Bulgar Yönetmen Kamen Kalev, “Eastern Plays – Şark Oyunları” ile iki kardeşin gözünden günümüz Bulgaristan’ını yorumluyor. Filmin oyuncuları arasında Saadet Işıl Aksoy ve Hatice Aslan da var. Çekoslavakya’nın 1968’deki Sovyet işgalini konu alan iki film, Çek yapımı “English Strawberries- İngiliz Çilekleri” ve Polonya Çek Cumhuriyeti ortak yapımı “Operation Danube – Tuna Operasyonu”,1960’lı yıllar Rusya’sında kozmonotların yetiştirildiği bir okulda geçen “Paper Soldier – Kağıttan Asker” yarışmanın geçmişe ayna tutan filmleri arasında. Sırp yönetmen Goran Radovanović’in “Ambulance – Ambulans”ı Montreal’den sonra Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde. Mülteci sorununa değinen iki film, “The Other Bank – Öteki Yaka” ve “East Of Me – Benim Doğum” de “En İyi Film” ödülü için yarışacak. 59. Berlin Film Festivali’nde Gümüş Ayı ödülü alan “Katalin Varga” toplumsal baskılara direnen bir kadının öyküsünü anlatırken; Pelin Esmer’in “11’e 10 Kala” tutkulu bir koleksiyoncu olan Mithat Bey’in yaşamını konu alıyor. Yarışmanın kurgu belgesel türündeki yapımı “Border – Sınır” Ermeni yönetmen Harutyun Khachatryan’ın imzasını taşıyor. Uluslararası yarışmada yer alan bir diğer Türk filmi de Abdullah Oğuz’un yönettiği “Sıcak”. İtalya’dan katılan “Freedom – Özgürlük” ; 46. Festival’in uluslararası bölümünde yarışacak bir diğer film.
Kısa Film’de uzun koşu
Kısa filmde 234 film arasından yapılan elemede 26 film yarışmaya hak kazandı, bu durumda kısa film için gerçekten de uzun bir koşu yapmış oldu ön jüri…
Araf (Yılmaz Deniz Aydemir), Artı 5 Derece (Şenol Çöm), Aşkın El Hali (Demet Öztürk),
Ateş Böcekleri (Mehmet Güven), Beş Lira (İmdat Serhat Karaaslan), Dalga Teorisi (Deniz Tarsus- Gökhan Okur), Defin (Göksel Ergene), Döldöş (Gözde Sukmenyıldız), Dönek (Eli Kasavi), Geri Dönüşüm Günlüğü (Efe Conker), Gördüm (Murat Uğurlu), İki Asker (Altan Yücel), İnce İnce İşledim (Nazlı Eda Noyan), İnsansılar (Akın Andırın), Kayıp Aranıyor (Ozan Yıldırım), Kırmızı İp (Mehmet Ali Baran), Kısır Döngü (Aksel Zeydan Göz), Köy (Mustafa Dok), Salıncak (Bilal Çakay), Sapak (Fırat Mançuhan), Tamirci Çırağı (Cahit Çeçen), Un Ya Da İrmik Helvası (Övünç Anğun), Uyuyan Günah Da İşlemez (Veysel Çelik), Üçte Bir (Ferit Katipoğlu), Vol (Hüseyin Bulut), 2932 (Veysel Çelik).
Belgeselde belgesel gözü…
92 belgeselin başvurduğu belgesel dalında 25 film yarışmaya hak kazandı.
Hakan Aytekin, Fatih Orbay ve Hüseyin Çimrin’den oluşan ön jürinin değerlendirmesi sonunda Altın Portakal için yarışacak belgeseller şunlar: Alamet-İ Üstüvane (Serdar Güven), Ben Ve Nuri Bala (Melisa Önel), Beyoğlu Kontu Giovannı Scognamıllo (Beste Demirel Çobanoğlu), Çanlar İplikler Ve Mucizeler (Marianna Economou), Çürüğüm Askerim Reddediyorum (Aydın Öztek), Dönüş (Soner Yıldırım – Mehtap Köseoğlu), Kağıthane (Oğuz Karabeli – Belgin Cengiz), Kaptan Kemal Bir Yoldaş (Fotos Lamprınos), Kara Altından Altın Mikrofona (Metin Avdaç), Kelebeğin Göçü (Merve Tutaşı), Kıvırcık Saçlı Bir Adam (Tekin Timoçin- Abdurrahman Öner), Kocaoğlan’ı Kurtarmak (Savaş Karakaş), Lady Muhtar (Didem Şahin), Mezra Ezidiya (Rodi Yüzbaşı), Ölüm Elbisesi Kumalık (Müjde Arslan), Özgürlüğe Mahkum (Nurullah Dinçer), Sahipsiz İstanbul (Öykü Yağcı), Sokağın Sesi (Mihriban Sezen), Son Değirmenler (Aygün Filiz), Şairin Ölümü (Elif Ergezen), Türk Gibi Başla Alman Gibi Bitir (Murat Şeker), Ustanın Sırrı (Nesrin Aktolun), Ziyaretçiler (Melis Birder), 100 Bin Kişiydiler (Metin Kaya), 5 Nolu Ceza Evi (Çayan Demirel).
Unutulmayan filmler yeniden…
Bu yıl, Altın Portakal’ın da doğduğu yıllar olan 1960’ların Türk sinemasına odaklanılıyor.
Altın Portakal’ın onur ödülü alacak olan sanatçılarının birer filmlerinin yanı sıra kısa bir süre önce kaybettiğimiz Aykut Oray, Ersin Pertan, Salih Dikişçi ve Yücel Çakmaklı da birer filmleriyle ‘Sevgiyle Anıyoruz’ bölümünde yer alıyor. Sinemada 40. Yılını kutlayacak olan Kadir İnanır’a ithafen Vadullah Taş’ın hazırladığı “40 Yılın Anısına 40 Kadir İnanır Filmi” afiş sergisi düzenlenecek.
‘Sinemanın Müziği Müziğin Sineması’
Müzik aynı zamanda festivalin bu yılki teması. “Sinemanın Müziği Müziğin Sineması” başlığı altında sinema-müzik ilişkisini irdeleyen yapıtlar yer alıyor. “Coco Chanel ve Igor Starvinsky”nin yönetmenliğini Han Kounen yapıyor. “Rüzgar Yolculukları – Los Viajes del Viento”nda, gezgin akordeoncu Ignacio Carrillo, son yolculuğunda Karayip kültürünün bilinmeyenlerine uzanırken; “Tandoori Love” farklı kültürden gelen iki insanın aşkına değinen bir müzikal. Alessandro Baricco’nun ilk filmi olan “Ders 21 – Lezione 21”, seyirciyi 9. Senfoni’nin Viyana’daki ilk performans gecesinden günümüze uzanan bir yolculuğa çıkarıyor. “Dağları Yerinden Oynatan İhtiyar Adam – Yugong Yishan”, bölümün 2008 yapımı belgesel çalışması olarak dikkat çekiyor. Yönetmenin kendi deyimi ile bir “pop-art opera” olan “Cherbourg Şemsiyeleri – Les Parapluies de Cherbourg”, usta yönetmen Jacques Demy’e bir saygı sunuşu niteliğinde.
Dünyanın Halleri
Bu bölümdeki filmler geçmişten günümüze, dünyanın farklı köşelerinden toplumsal çalkantılara ışık tutuyor. Pavel Lungin’in “Çar” Warwick Thornton’ın senaryosunu yazıp yönettiği “Samson&Delilah”, Raya Martin,’in “Independencia”, Haile Gerima’nın yönettiği “Teza”, Christina Goda imzalı “Zafer Çocukları – Children of Glory” Annemarie Jacir’in “Bu Denizin Tuzu – Salt of this Sea”, Adrian Biniez imzalı “Gigante”, Aida Begic Zubcevic’in yönettiği “Kar – Snow”, Artan Minarolli imzalı “Alive” ile ‘’Dünyanın Halleri’ne bakıyoruz.
Ustaların Gözünden
Ustaların son filmleri bu bölümde yer alıyor. Costa Gavras’ın göçmenliğe değinen filmi “Cennet Batıda – Eden a l’Ouest”, Angelopoulos’un 2009 Altın Palmiye ödüllü “Beyaz Kurdela – White Ribbon” bu bölümün ağır topları. Ken Loach’un son filmi “Hayata Çalım At – Looking for Eric”, yıldız futbolcu Eric Cantona’yı ağırlarken, Jane Campion’un “Parlak Yıldız – Bright Star”ı 1821 yılında tüberkülozdan ölen şair John Keats’ın dokunaklı aşk hikayesini konu ediniyor. Stephen Frears, 1920’li yılların başlarındaki Paris‘in üst kesimlerini konu alan “Aşkım – Cheri”da ünlü aktrist Michelle Pfeiffer ile çalışıyor. Türkiye’de “Old Boy – İhtiyar Delikanlı” ile çok sevilen yönetmen Chan-Wook Park “Kan Arzusu – Thirst” ile toplumsal göndermeler içeren modern bir vampir hikayesi anlatıyor. Sürdürdüğü elit hayatı daha bohem bir yaşam için terk etmeye kararlı bir New Yorklu’nun hayatına eğilen “Kim Kiminle Nerede – Whatever Works” ilginç karakterleriyle tipik bir Woody Allen yapıtı olarak dikkat çekiyor. Sokakta yaşayan çocukların dünyasını anlatan Kira Muratova’nın “Melodiya Dlya Sharmanki – The Melody For A Street Organ” isimli filmi de festivalde…
Avrasya Sinemaları
Kırgız dağlarında yasak bir aşk hikâyesini konu alan “Tengri: Blue Heavens” (Mavi Cennet), Batı Moğolistan’da bir çocuğun büyüme serüvenine tanıklık eden “The Eagle Hunter’s Son” (Kartal Avcısının Oğlu) ve Kırgız yönetmen Marat Sarulu’nun 2008 yapımı filmi “Songs From Southern Seas” Güney Denizinden Şarkılar) Avrasya Sinemaları bölümünde izleyici ile buluşacak olan yapımlar…
Yeni Dalga ve Sonrası
Fransız Yeni Dalga akımının 50’nci yılını taçlandırmayı amaçlayan “Yeni Dalga ve Sonrası” bölümünde Jean Luc Godard’ın “Serseri Aşıklar”ı, François Truffaut’nun “Penceredeki Kadın”ı, Agnes Varda’nın “Toplayıcılar”ı, Claude Chabrol’un “Bir Kadın Meselesi” ve “Madam Bovary”si izleyici ile buluşacak.
Altın Portakal’ın belgeselleri
Belgesel ustası Joris Iven’e saygı niteliği taşıyan ve yönetmene ait kısa ve uzun metrajlarından bir seçki niteliği taşıyan bölümde “The Seine Meets Paris”, “For the Mistral”, “17th Paralel” ve “A Tale of the Wind” gösterilecek. Michael Moore’nun merakla beklenen filmi “Kapitalizm: Bir Aşk Hikayesi – Capitalism: A Love Story”, Peter Kerekes’in farklı bir bakış açısı getiren “Tarihi Pişirenler – Cooking History”, Philippe Cosson’un filmi “Şeytan’ın Yağmuru – Devil’s Rain”, Hans Christian Schmid’in yönettiği “The Wondrous World of Laundry”, kamerasını Yunan mahkeme salonlarında dolaşan Marco Gastine’nin yönettiği “Themis” ve Osman Okkan ve Simone Sitte’nin yönettiği “Barış İçin Sürülenler” yer alıyor.
Altın Portakal’ın ‘onur’ ve ‘emek’ ödülleri
46. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali’nin ‘Onur Ödülleri’, ‘Yıldırım Önal Anı Ödülü’ ve ‘Emek Ödülü’nün bu yılki sahipleri açıklandı. Senarist-Yazar Vedat Türkali, Yönetmen Ülkü Erakalın, Besteci Yalçın Tura ve Sinema Sanatçısı Sevda Ferdağ “Onur Ödülü”ne; Erol Günaydın “Yıldırım Önal Anı Ödülü”ne değer görülürken; “Emek Ödülü” set işçisi Halil Dede’ye veriliyor.
Festival her yıl olduğu gibi bu yılda yedi ayrı mekanda sergi düzenliyor, paneller ve söyleşiler gerçekleştiriyor ve festivali kitaplarla süslüyor. Festival kitapları arasında onur ödülü alan Vedat Türkali, Ülkü Erakalın, Yalçın Tura, Sevda Ferdağ; bir süre önce aramızdan ayrılan Aykut Oray adına yayınlanacak kitaplar; “Sinemamızın 60’lı Yılları” ve “Türk Sinema Tarihi” adlı kitaplar yer alıyor.
Vecdi Sayar (Festival Yönetmeni)
Bu yıl festivale en yüksek katılımlardan biri oldu. Biz de beş yıllık bir programla yola çıktık. Festivalin 50 yıllık bir dökümünü yapacağız. 50 yılın yönetmeni, filmi. 60’lı yıllardan başlayıp günümüze kadar geleceğiz. Yani seneye 70’ler, ondan sonraki sene 80’ler gibi… Böylece elli filmden oluşan bir görsel hafızamız oluşacak, kitaplar yapacağız. Ama kitapların bir kısmına ulaşmak da zorlanıyoruz. Ayrıca bu sene senaryo, görüntü yönetmenliği, yönetim, oyunculuk gibi sanatsal alanları da daha fazla ön plana çıkarmayı amaçlıyoruz.
Bu yıl temamız müzik. Müzikal filmler temaya uygun olarak programımızda. Bu yıl 43 film başvurdu. Ön jüri üç haftada izledi. Ön jüri duyurulmadı. Ana jüri de gençler ve ustalar var. Böyle bir denge olsun istedik. Zorlu ve keyifli bir seçim yapacaklarını düşünüyorum.
Açılış gecesi 60’lar temasıyla yapılacak. 14 Ekim akşamı onur ödülleri verilecek. Ülkü Erakalın, Yalçın Tura, Sevda Ferdağ’a, emek ödülü Halil Dede’ye verilecek. Yıldırım Önal Anı Ödülü ise Erol Günaydın’a sunulacak.
Dünyanı her yanından film var. Usta yönetmenlerin son filmleri, 2009 yapımı filmler de Antalya’nın uluslar arası yönünü temsil edecek. Belgeselleriyle, kısa filmlerle, kitaplar, paneller ve söyleşilerle dolu dolu bir festival bekliyor herkesi…
Hazırlayan: Banu Bozdemir
