Bir insanın en büyük dramlarından biri elinden alınan özgürlüğü sonucunda kısacık hayatını dört duvar arasında geçirmesi herhalde. Böylesi ağır bir drama sinemanın tepkisiz kalması beklenemez. Dünya sineması için de Türk sineması içinde durum aynı. Çünkü izleyici koltuğuna oturup filmini izlediği zaman öykünün kahramanıyla bir özdeşleşme yaşar. Onunla beraber aşık olur, onunla beraber heyecanlanır, onunla beraber ölür. Eğer filmin kahramanı hapse girerse onunla beraber dört duvar arasına sıkışır. Bütün bu duyguları bir de bizim memleketimizin karanlık tarihinde takip etmeye kalkarsak iyice o dört duvarın arasında sıkışırız. Mesela kan davası, töre baskısı, namus cinayeti bunların hepsinin iki çıkışı vardır ya ölürsün ya da mahpusanenin yolunu tutarsın. Tabii birde ülkemizin vaz geçilmez kaderi askeri darbeleri vardır. Bu darbelerde hatırı sayılır mahkum hikayesi yaratmıştır sinemamızda. Bu anlamda Yılmaz Güney’in kendi tecrübelerinden yararlanıp ta çektiği filmler başı çeker Türk sineması’ndaki hapishane filmlerini konu edinirsek. Şöyle bir döküm yaptığımızda ise Türk Sineması’nın hapishane filmlerinde en fazla oynamış ikinci ismi Kadir İnanır’dır herhalde. Karılar Koğuşu, Tatar Ramazan ve 7 Kasım’da vizyona girecek Son Cellat ile hatırı sayılır bir hapishane filmi vardır filmografisinde Kadir ağabeyin. Bu ay vizyona girecek Son Cellat’ın şerefine yaptığımız bu dosyada bir ismi daha anmalıyız sanıyorum. Turgay Tanülkü belki seyirci açısından çok da bilindik bir isim değildir. Ama son dönem hapishane filmlerine bakarsanız onu mutlaka küçük de olsa bir rolde görürsünüz. Tabii bunun asıl sebebi Turgay Tanülkü’nün yaşamının belirli bir kısmını hapishanelerde mahkum olarak geçirmesi olarak da görebiliriz. Bu mahkumiyeti sırasında oyunculuğu bırakmayan Tanülkü Cezaevlerinde başlattığı tiyatro kurslarıyla dikkati çekti. onun sayesinde 11 cezaevinde şu an tiyatro yapılıyor. Mahkumiyeti bittikten sonra bu tecrübesini sinemanın hizmetine sundu başarılı oyuncu. Onun için artık bir hapishane filmi çekiliyorsa onun danışmanlığına başvuruluyor. Türk Sineması’nda daha böyle çok hikaye var. Ama biz hapishane filmlerimize dönelim ve sizin için topladığımız seçkiyi sunalım…
Son Cellat (2008)
Tür :Dram
Yönetmen: Şahin Gök
Senaryo: Macit Koper, Hülya İniş
Oyuncular: Kadir İnanır, Atilla Saral
Filmde, ülkenin askeri cunta ile yönetildiği bir dönemde hapse atılan savcı Yusuf (Atilla Saral) ile cinayetle yargılanan cahil bir köylünün, arabacı Cabbar’ın (Kadir İnanır) arasında kurulan dostluğun çerçevesinde karanlık bir dönemde geçen insanlık acıları, idam edenlerle idam edilenlerin dramı anlatılıyor.
Yol (1981)
Yönetmen: Yılmaz Güney
Senaryo: Yılmaz Güney
Oyuncular: Tarık Akan, Şerif Sezer, Halil Ergün
Tür: Dram
Konu : İmralı Açık Cezaevi’nden bayram izni- ne çıkan beş mahkumun öyküsü içiçe gelişir. Seyit Ali (Tarık Akan), şeytana uyup kendisini aldatarak namusuna leke düşüren karısı Zine’ (Şerif Sezer) cezasını vermek için köyüne gider. Filmin en ilginç ve sarsıcı bölümünü oluşturan öykü. Özellikle de kar sahneleri, Seyit’in kansını sırtında taşıması ve tövbekar Zine’nin donmaması için kamçıyla dövülmesi ama sonuçta ölmesi, Batının da ilgisini çektiği insan dramlarından biridir. Zine’nin törelere göre öldürülme görevi öncelikle ihanete uğrayan kocaya düşmektedir. Karısını, ailenin ceza olarak zincire vurduğu ahırda bulan Seyit Ali, bir ölüm yürüyüşüne çıkar. Dondurucu soğuğa dayanamayan Zine, kendisini kurtarması için yalvarır. Gerçekte Seyit, baştan beri kansını öldürmeye karşıdır. Onu kurtarmak için çırpınır durur. Ama vahşi doğanın ölümcül soğuğuna karşı gücü yetmeyecektir. Diğer dört mahkümun öyküsü çeşitli olaylar içinde sürüp gider. Sorunları ve özlemleri törelerin mahkum ettiği kadınlardır.
Duvar (1983)
Yönetmen : Yılmaz Güney
Senaryo : Yılmaz Güney
Oyuncular: Tuncel Kurtiz, Ayşe Emel Mesçi, Malik Berichi, Nicholas Hossein, Isabella Tisandier
Konu: Kadınlar ve erkekler, adli ve siyasi tutuklular ve çocuklar, çocuk koğuşu; hapishanenin köleleri. Dördüncü koğuşun çocukları. Dördüncü koğuşun çocuklarının sefaleti. İşte koğuşun kırık camları, hırsızları, katilleri, terk edilmiş çocukları… Ay…İncecik kavun dilimi gibi ay…umut ve özlem… Şişko’nun, Şaban’ın ve diğer çocukların elleri tanrıya doğru açılır. Derler ki, yeni ayı ilk gördüğünde dua eder ve dilek tutarsan, tanrı bunları yerine getirir. Çocukların hepsi tek bir dilek tutarlar: “ Allah’ım beni daha iyi bir hapishaneye yolla.”
Yolda / Rüzgar Geri Getirirse (2005)
Yönetmen : Erden Kıral
Senaryo: Erden Kıral
Tür : Dram
Oyuncular: Halil Ergün, Yeşim Büber, Serdar Orçin, İştar Gökseven, Kevork Türker
Konu : Zor zamanlar. Ülkede askeri yönetim var. Efsanevi bir sinemacı (Yılmaz) yattığı cezaevinden alınıp başka bir cezaevine nakledilir. Bu yolculuk sırasında karısı ve cezaevinden tanıdığı eski bir arkadaşı ile genç bir yönetmen otomobille onu izlerler. Yola sis iner. Gece iki otomobil bir motelde mola verir. Burada kendi oluşturduğu hapishane
Karılar Koğuşu (1989)
Yönetmen : Halit Refiğ
Senaryo: Halit Refiğ
Oyuncular: Kadir İnanır, Hülya Koçyiğit, Perihan Savaş, Erol Taş
Tür : Dram
Konu : Kemal Tahir’in Malatya Cezaevi’nde yattığı 3 aylık bir dönemin öyküsü. 1943 Türkiye’sini sergileyen Kemal Tahir’in (Kadir İnanır) hapishane anılarıyla iç-içe geliştiği Malatya genelevinin ünlü sermayesi Tözey’in (Hülya Koçyiğit), çocuk yaştaki sevgilisiyle birlikte kocasını zehirleyen idam mahkumu Hanım Kuzu’nun (Perihan Savaş) dramı.
Tatar Ramazan (1990)
Yönetmen : Melih Gülgen
Senaryo: Safa Önal
Oyuncular: Kadir İnanır, Esin Moralıoğlu Esin Moralıoğlu, Hayati Hamzaoğlu, Yaman Okay
Tür : Dram , Duygusal
Ramazan bir çatışmada Abidin Ağa’nın oğlunu vurup dört yıl hapiste yatar, çıktığında sözlüsü Zeynep’le buluşur, kasabaya dönerler. Abidin Ağa’nın diğer oğlu intikam peşindedir ve onu rahat bırakmaz. Bir gece onu sıkıştırır, Ramazan’ın başı yine derde girer ve tekrar hapishaneye döner. Ama belalar Ramazan’ın peşini hapishanede de bırakmaz.
Uçurtmayı Vurmasınlar (1989)
Yönetmen : Tunç Başaran
Senaryo: Feride Çiçekoğlu
Oyuncular: Nur Sürer, Ozan Bilen, Füsun Demirel
Tür : Dram
Konu: Beş yaşındaki bir çocuğun gözüyle kadınlar hapishanesinin ve sevginin öyküsüdür anlatılan. Küçük Barış’ın (Ozan Bilen) bu dört duvar arasında ne suçu vardır ki? Oysa esrardan tutuklanan annesi değil midir? Barış henüz algılayamadığı bir garip dünyanın içinde, her yanı soğuk ve sağır duvarlarla çevrili bir hapishane avlusunda gökyüzünü ve özgürlük uçurtmalarını gözlemektedir. İnci Abla’sı (Nur Sürer), Özgürlüğüne kavuştuktan sonra bir gün uçurtma olup geri döneceğine söz vermemiş midir?
Sessiz Ölüm (2001)
Yönetmen :Hüseyin Karabey
Senaryo :Hüseyin Karabey
Oyuncular :Jülide Kural
Tür :Belgesel
Konu: film kurmaca ve dokumanter olmak uzere iki ana parcadan olusur. tek mekanda gecen -ki bu da bir tecrit hucresidir tamamen- kurmaca bolumunde oyuncu sıfatıynan julide kural basgostermektedir. dokumanter bolumlerde ise, tecrit edilmis mahkumlarin beynelmilel bir dokumu sunulur. avrupa ulkelerinde yaygın bir sistem olan tecritin bilumum denekleri, kendi dillerinde yasadiklarini anlatirlar. bu roportajları bir amerikan eyaletinde yer alan, hesapta halkin sagligi icin calisan, fakat mahkumlarin insanlik disi kosullarda barindirildigi bir cezaevinden goruntuler izler.
Bir Avuç Gökyüzü (1987)
Yönetmen Ümit Elçi
Senaryo Ümit Elçi
Oyuncular Aytaç Arman, Şahika Tekand, Zuhal Olcay
Tür : Dram
Konu: Bir süre önce siyasi bir suç nedeniyle tutuklanmış olan Ahmet (Aytaç Arman), bir türlü o acılı günlerin etkisinden kurtulamamıştır. Birlikte olduğu sevgilisi Neşe’nin (Şahika Tekand) dışında herkese, herşeye kuşkuyla bakmakta, garip korkular içinde yaşamaktadır. Tüm korkularının karısı Ayşe’yle (Zuhal Olcay) de paylaşması olanaksızdır. Çünkü, ilişkilerinin temelinde büyük bir uyumsuzluk yatmaktadır. Üstelik sürekli karısı tarafından suçlanır. Bir gece yarısı evlerine bir bekçi gelir. Ahmet gittiği karakolda cezasının kesinleştiği tebliğ edilir. Yedi gün içinde teslim olması gerekmektedir. Daha üç yıl ceza evinde yatacaktır. Ahmet, bu olay üzerine iyice bunalıma girir. Korkunç bir yalnızlığın içinde çırpınan Ahmet, çocukluk arkadaşı Hüseyin’den (Engin İnal) yardım bekler. Ne var ki Hüseyin gizli bir görevlidir. Ahmet’e yardım elini uzatır gibi görünmesine karşılık, amacı arkadaşını çıkmaza sokmaktadır. Ahmet’in şimdi seçeneği ne olacaktır? Cezaevine girip mahkumiyetini mi tamamlayacaktır, yoksa arkadaşı Hüseyin’in elinde bir oyuncak mı olacaktır.
Bütün Kapılar Kapalıydı (1990)
Yönetmen: Memduh Ün
Senaryo: Süheyla Acar Kalyoncu
Oyuncular: Uğur Polat, Ali Uyandıran, Nalan Sayar, Aslı Altan
Konu: 1989-1990 menduh ün, devreye bir kadın tiplemesiyle girer. ”bütün kapılar kapalıydı” adlı filminde anlattığı, aslı altan’ın canlandırdığı nil’in öyküsüdür. nil,siyasal bir suçludur, altı yıl tutuklu kalmıştır. işkenceden geçmiştir. diğer filmlerin erkek kahramanları gibi toplumdan dışlanmıştır. genç kadın bir örgüt üyesidir ama olaylar ne zaman geçer? 12 eylül sonrası mı yoksa öncesi mi? tüm bunlar zamanlama açısından net değildir…
Pardon (2005)
Yönetmen: Mert Baykal
Oyuncular: Ferhan Şensoy , Ali Çatalbaş , Zeki Alasya , Bülent Kayabaş , Erol Günaydın , Şahnaz Çakıralp
Senaryo: Ferhan Şensoy
Tür: Komedi
Konu: Yanlışlıkla hapse girip işlemedikleri bir suçu kabule zorlanan üç arkadaşın öyküsü. Türkiye’nin acıklı adalet sorunlarından biri olan “boş yere hapis yatanlar” konusunu gerçek olaylardan yola çıkarak ele alan Pardon filminde, İbrahim (Ferhan Şensoy), Muzo (Rasim Öztekin) ve Aydın (Ali Çatalbaş) yanlışlıkla yasa dışı örgüt mensubu sanılarak göz altına alınırlar.
O Şimdi Mahkum (2005)
Yönetmen: Abdullah Oğuz
Senaryo: Levent Kazak
Oyuncular: Yavuz Bingöl , Burhan Öçal , Gökhan Özoğuz , Levent Kazak , Erkan Can , Zafer Algöz , Fadik Sevin Atasoy , Ayça İnci , Ali Atay , Melisa Sözen
Konu: Başarısız bir iş kariyeri olan Levent (Levent Kazak) ‘O Şimdi Mahkum’ adında bir sit-com yazarak başrolünün oynamasını istediği Athena grubunun solisti Gökhan’ın peşine düşüyor. Bir aksilik sonucu başları belaya giren iki arkadaş hapse düşüyor. Koğuşta eski arkadaşları Karlıdağ (Yavuz Bingöl) ile karşılaşan ikilimiz, kendilerini yer altı dünyasının hesaplaşmasının içinde buluyor. Kimi zaman macera, kimi zaman duygusallık, kimi zaman da kahkahalar sizi bekliyor.
Bayrampaşa: Ben Fazla Kalmayacağım (2007)
Yönetmen : Hamdi Alkan
Senaryo: İnan Güngören
Oyuncular: Vural Çelik, Yasemin Çonka, Okan Tangücü, Şahnaz Çakıralp, Alper Kul, Evren Bingöl, Emre Kınay, Turgay Tanülkü
Tür: Dram , Komedi ,
Konu : ‘Bayrampaşa: Ben Fazla Kalmayacağım’ yanlışlıkla tutuklanıp, derdini anlatamadan yıllarca cezaevinde kalmak zorunda bırakılan bir adamın öyküsüdür. Evli ve bir çocuk babası olan Erdem (Vural Çelik), hayatını kuaförlük yaparak kazanmaktadır. Bir gün asker arkadaşı Ahmet’le (Hakan Yılmaz) karşılaşan Erdem, onunla bir çay bahçesine gitmeye söz verir. Ne var ki Ahmet bir uyuşturucu satıcısıdır ve telefonları dinlenmektedir. Ahmet’le ortak çalıştığı şüphesiyle narkotik şube polisleri tarafından tutuklanan Erdem suçsuz olduğunu anlatmaya çalışsa da karısı dahil olmak üzere kimseyi inandıramaz. Bu arada Erdem’in hapishaneye düşmesi Eşi Ayşen (Yasemin Çonka) tarafından küçük oğlu Ali’den (Okan Tangücü) saklanır. Uzay savaşlarını çok seven Ali babasının dünyayı uzaylıların saldırısından kurtarmak üzere seçilmiş bir komutan olduğunu sanmaktadır. Bu oyuna zamanla bütün koğuş destek olacaktır. Erdem’in bu koğuştaki misafirliği ise o kadar çabuk bitmeyecektir…
Mavi Gözlü Dev (2007)
Yönetmen : Biket İlhan
Senaryo: Metin Belgin
Oyuncular: Yetkin Dikinciler, Dolunay Soysert, Özge Özberk, Turgay Tanülkü
Tür: Dram
Konu :Kavganın, sevdanın ve Türkçe’nin büyük şairi Nâzım Hikmet, 1941 yılında Bursa Hapishanesi’ne nakledilir. “Komünizm” propagandası nedeniyle mahkûm olan şairin ünü içeride kulaktan kulağa, efsaneye dönüşür. İbrahim Balaban ve Yusuf, ustanın odasına desen çizeceği aynaları taşırlar. Mahkûmların portresini yapan Nâzım’ın aklı yalnızca karısı Piraye’dedir. Günlerdir ne mektup, ne telgraf gelmiştir. Hasretin dinmeyen sızısı, siyatik ağrılarından da beterdir. 2. Dünya Savaşı’nın vahşeti ve sefaleti tırmanırken; şair, Müdür Tahsin Bey’den kötü haberi alır. Hakkında verilen 28 yıl hapis cezası onaylanmıştır.
Yağmurdan Sonra
Yönetmen: Görkem Turgut
Senaryo: Görkem Turgut
Oyuncular: Serhan Yavaş, Pelin Batu, Turan Özdemir
Türü: Dram
Konu: 12 Eylül askeri darbesinin hemen ardından, fikirlerinden ötürü tutuklanan Nuri İlker (Serhan Yavaş), ağır işkenceli sorgularda kalır ve uzun yıllarını cezaevinde geçirir. İyi halinden dolayı Gökçeada Yarı Açık Cezaevi’ne sevk edildiğinde ise, bu kez karşıt fikirlerinden ötürü cezaevi müdürü Halim Özay’la (Turan Özdemir) gergin anlar yaşar. Öte yandan Gökçeada’da üzüm bağlarındaki çalışmalar sırasında tanıştığı Sumru’ya (Pelin Batu) aşık olur. Ne var ki Sumru (Pelin Batu), evli bir kadındır ve cezaevi müdürünün karısıdır.
